Tarihi Kaleiçi’nde Saat Kulesi ve Yivli Minare ile birlikte kentin en kıymetli sembollerinden olan, 1600’lü yıllarda Osmanlı periyodunda inşa edilen İnhisarı Mehmet Paşa Camisi’nde Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce 2018’de başlatılan onarım çalışmalarında sona yaklaşıldı.
CHP’nin uzun periyot genel başkanlığını da yapan Antalya Milletvekili Deniz Baykal’ın bayram namazlarını kıldığı cami olarak da bilinen mescitte, 2018 yılında başlatılan ve yaklaşık 3 yıl süren onarımın 2 aya kadar tamamlanması ve caminin tekrar ibadete açılması bekleniyor.
6 SEFER TAMİRDEN GEÇMİŞ
Vakıflar Bölge Müdürü Hüseyin Coşar, Monopolü Mehmet Paşa Camisi’nin Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde de geçtiğini belirterek, “Gayet süslü, ziynetli bir cami. Tarihi kaynaklarda, 1850 yılında Sultan Abdülaziz, Rodos’tan buraya geleceği için bir tamirat yapıldığı geçiyor. Bu yüzden bayanlar mahfili olarak görülen alanın hünkar mahfili yapıldığı söyleniyor. 1850’den sonra cami 1909, 1940, 1952, 1977 ve 1996 yılında tamirlerden geçmiş, ama en kapsamlı tamiri şu an yapıyoruz” dedi.
CAMİ YÜKLERİNDEN ARINDIRILDI
2018’deki ihale sonrası başlatılan onarımda caminin özgününde olan ve sonraki yıllarda kapatılmış çok sayıda bilgiye rastlanıldığını kaydeden Coşar, Dış cepheler büsbütün sıvalıydı, çimentolu sıva vardı. Biz burada tarihi dokuya uygun sıva raspası yaptık. Esasen öncesinde tarihi cami özelliği de çok fazla anlaşılmıyordu. Lakin şu an baktığımızda bu cami yüklerinden arındırıldı ve sonradan çimentoyla kapatılan birtakım çiniler, süslemeler ortaya çıkarıldı. Şu an tarihi caminin yepyeni dokusuna uygun olduğu görülebiliyor” dedi.
YERİ BETON, KUBBELERİ BOYAYLA KAPATILMIŞ
Caminin tabanında yer alan 12 santimlik betonarme şapın kaldırıldığını belirten Coşar, Alttan özgün tuğla döşeme ortaya çıktı. Kubbelerde hiçbir formda süslemeler gözükmüyordu, onlar ortaya çıkarıldı. Müezzin mahfilinde 9 kat boya katmanına raspa yaptık ve altında Edirne kari tarzında süslemeleri ortaya çıkardık. Ana kubbede de raspalar yaptık. Bilhassa kilit taşı boyalı bir halde duruyordu. Altın varak izlerine rastladık ve altın varaklı biçimde kilit taşını yine restore ettik. Bu kubbe kasnaklarında özgün bir cami ve baştan sona Fetih müddeti var. Çabucak kıble tarafından başlayıp birebir yerde bitiyor” diye konuştu.
JENERASYONLARDA ALTIN VARAKLI SÜSLEMELER
Yeniden boyalı olan nesillerde raspa sonucu altın varaklara rastlandığını kaydeden Hüseyin Coşar, Altın varaklı halde konservasyonunu yaptık. Fetih mühletinin üstündeki motiflerde daha evvel yoktu, çok niteliksiz motif vardı orada da raspa yaptık ve altta çok özgün, nitelikli bir süsleme gördük ve bu formda ihya etmiş olduk. Kubbelerde şu an görünen motiflerin hiçbiri yoktu. Üstü kapatılmış, boyanmıştı. Boya ve sıva raspaları sonucunda ortaya çıkardık” dedi.
SÜSLEMELER YAĞLI BOYAYLA KAPATILMIŞ
Bilhassa bayanlar mahfilinde çok özgün süslemeler ortaya çıkarıldığını anlatan Hüseyin Coşar, Bayanlar mahfilinde, bu camiyi öbür mescitlerden ayıran çok kıymetli bir özellik var. Pencere alınlıklarında hem iç hem dışta Kaside-i Münferice bulunuyor. Kaside-i Münferice 1040 yılında Tunuslu bir alimin kasidesi. Artık nasıl yazıldıysa o periyodu bilmiyorum ancak Tunuslu alimin eşyaları çalınıyor, çok güç durumda kalıyor, sonra çalınan malları geri geliyor ve bu biçimde Münferice Kasidesi yazılıyor. Daha sonra bu dertlerden kurtulmak için okunuyor. Aslında caminin avizelerini kapatınca loş bir hava oluşuyor. Çok aydınlık bir cami değil. Tabi düşünmeden de edemiyoruz, sanki bu külfet, ıstırapları yansıtmak için mi yapıldı bu cami, bilemiyoruz tabi” diye konuştu.
KAYIP BEYİTLER BULUNDU
Bayanlar mahfilinde kayıp olan iki beyitin de ortaya çıktığını söyleyen Coşar, çini üzerindeki bu beyitlerin hem üst hem de aşağıdan görülebilecek halde bir niş yapılarak sergileneceğini açıkladı. Mescitteki en özgün süslemelere bu kısımdaki kubbede rastladıklarını belirten Coşar, Hem klasik periyot hem de sonraki barok tarzda süslemeler ortaya çıktı. Biz her ikisini de orada canlandırdık. Klasik devir Rumiler, birçoğunda hiç canlandırma yapmadık, oburu de 18-19’uncu yüzyılda barok tarz süslemeler yapılmış. Onların da altında klasik periyot süslemeler var lakin her ikisi de nitelikli ve onarım bilimi açısından da korunması, yaşatılması lazım. O yüzden motiflerin hangisi daha ayakta kaldıysa onları ikiye böldük. Yarısında klasik periyot, başka yarısında barok tarz süslemeleri mevcut. Tabi bu Türk barok tarzı, caminin en özgün kısmı burası aslında” dedi.
MERSİN BALIĞI TUTKALI KULLANILIYOR
Mescitte, üzerlerinde ‘Allah’, ‘Hz. Muhammed’, ‘Hz. Ebubekir’, ‘Hz. Ömer’, ‘Hz. Osman’ ve ‘Hz. Ali’ yazılı çizgi yapıtların de büyük tahribata uğradığı, önemli ölçüde çatlaklar oluştuğu belirlendi. Çizgi eserler üzerindeki çatlaklar, tarihi Orta Asya’ya kadar giden Mersin balığından elde edilen tutkalla düzenlendi. Çizgi yapıtların nitelikli tarihi mimari özelliğe sahip olduğunu belirten Coşar, çatlakların Mersin balığından elde edilen tutkalla konservasyon yapıldığını açıkladı. Coşar, “Çatlakların daha fazla artmaması için onarıcı değil, çatlak ve deformasyonun daha fazla ilerlememesi için uygulanan bir prosedür. Yüzyıllardır da uygulanıyor. Mersin balığından elde edilen balık tutkalı saf suyla karıştırılıp, alttan ısıtma tekniğiyle eritiliyor. Hiçbir kimyasal yok” dedi.
ORGANİK KİMYASAL
Sınır yapıtların konservasyonunu yapan restoratör nakkaş Mehmet Yetişkin, Mersin balığının hava kesesinden elde edilen ve dünyanın en kuvvetli organik yapıştırıcısı olduğu da söylenen tutkalla yapıştırılarak, yine müdafaa altına aldıklarını açıkladı. Yetişkin, “Mersin balığından alınan yapıştırıcı özelliğe sahip kısmı inceltip, çözelti olduktan sonra bezle üzerine uygulama yapıyoruz. Kimyasalların ziyan vereceği düşünüldüğünden organik kimyasal olarak görüyoruz. Cetlerimiz, Orta Asya’dan beri yay kirişlerinde kullanmış bunları, yüzyıllar boyunca kullanmış. Gayemiz yapıta hiçbir biçimde ziyan vermeyip önümüzdeki yüzyıllara aktarabilmek” sözlerini kullandı.
(DHA)
Kaynak: Sözcü