Türkiye’de sodyum sülfatın yüzde 98’i doğal kaynaklardan, bu ölçünün da yüzde 90’ı Denizli, Afyonkarahisar ve Burdur hudutlarında yer alan Acıgölden sağlanıyor. Pak ve doğal sodyum potansiyeliyle dünyada 2’inci sırada yer alan Acıgöl, kapalı havza olmasıyla flamingo, angıt, kılıç, gaga, mahmuzlu kız kuşu üzere 200’e yakın kuş tipinin yanı sıra endemik bitkiler ile hayvan cinslerine hayat alanı oluşturuyor.
Tektonik kökenli bir oluşum olan Acıgöl’ün uydu fotoğrafları ise son yıllarda giderek tesirini artıran kuraklık ve bilinçsiz su kullanımının izlerini gözler önüne seriyor. 1970’li yıllarda 160 kilometrekare olan yüzey alanı, 2021 yılında 40 kilometrekarenin altına inen gölün, suların kıyıdan yaklaşık 500 metre çekilmesiyle önemli bir kısmının de büsbütün kuruduğu görülüyor.
Yaklaşık 25 yıldır bölgede incelemeler yapan ve Acıgöl’de her yıl biraz daha barizleşen ürkütücü görüntüyü kayıt altına alan Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici, gölde ortalama su düzeyinin 1 metrenin altına kadar düştüğünü söyledi. Su hacim ve yüzeyinin yüzde 70’ten fazlasını kaybeden Acıgöl’ün Mayıs ayında çok daha güzel durumda olması gerektiğine dikkat çeken Dr. Kesici, bunun tersine gölün çok şiddetli kuraklık ve kuruma dönemi içinde olduğuna vurgu yaptı.
x
“EKOLOJİK AYAK İZİ EKONOMİK AYAK MÜSAADEDEN DAHA FAZLA OLMALI”
Acıgöl’ün bölge için hem etraf hem de ekonomik manada büyük ehemmiyet taşıdığının altını çizen Dr. Erol Kesici, “Acıgöl üzere doğal göllerimizden hem ekolojik hem de ekonomik olarak yararlanmaya devam edeceğiz. Bu yararlanmada ekolojik ayak izimizin ekonomik ayak müsaadeden daha fazla olması gerekir. Şayet bir gölü korursak, göl ziraî, sanayi ve öbür alanlarda bizlere daha çok fayda sağlamaya devam eder. Bu yüzden kesinlikle gölün su bütçesini korumalıyız. Elde edilen sonuçlara nazaran göldeki su istikrarı ve dinamikleri tanımlanmalı, göldeki üretim, ziraî sulama ve öteki faaliyetler gölün su istikrarı gözetilerek yürütülmelidir. Acıgöl, sodyum fosfat üretiminde dünyada 2’inci, Türkiye’de ise 1’inci sırada yer alıyor. Biz üretimde gölün su bütçesini dikkate alarak planlamalar yaparsak, Acıgöl bu güçlü rezervi ile ekonomik olarak hem bize hem de gelecek kuşaklara hizmet etmeye devam edecektir. Göllerin ekolojisi ve iktisadı mutlak suretle korunmalıdır” diye konuştu.
BİRÇOK FAKTÖR TESİRLİ OLDU
Acıgöl’deki içler acısı tablonun yıllar geçtikte tesirini daha da artırdığına dikkat çeken Dr. Erol Kesici, şöyle konuştu:
“Acıgöl’ün kurumasındaki temel etmenlerin başında, gölden çok formda su alımları gelmektedir. 1970’li yıllarda 160 kilometrekare olan yüzey alanı, 2021 yılında 40 kilometrekarelere kadar düşmüş vaziyettedir. Gölden çok aşırı bir formda su alınmaktadır. Su alımının yanı sıra yaşanan kuraklık, gölü besleyen dere ve çayların üzerine yapılan göletler, göl etrafında bulunan çok biçimdeki pompaj kuyular, bölgede sulama manasında yabanî tarımın yapılması ve salma sulama yerine damlama sulamaya geçilmemesi üzere faaliyetler Acıgöl’ün kurumasına neden olmaktadır. Elbette sodyum fosfat üretiminin de bu bahiste tesirleri bulunmaktadır ancak tek başına sodyum fosfat üretiminde kullanılan yahut buharlaştırılan suyun temel neden değildir. Asıl sebep göldeki su bütçesinin yıllara nazaran korunamamasıdır, yağışların giderek azalmasıdır. Sonuç olarak ortaya çıkan bu tablonun asıl nedeni göldeki su bütçesinin dengelenemeyişidir”
ÖNEMLİ TEDBİRLER ALINMALI
Acıgöl’de yaşanan su ezası nedeniyle bu yıl ekstra tedbirler aldığına dikkat çeken Gemiş Sulama Kooperatifi Lideri Mehmet Başdağ da, “Geçmiş yıllarda çok kar ve yağmur yağıyordu. Suyumuz kara ve yağmura bağlı olduğu için kaynaklarımız olmadı. Yaklaşık 10 bin dönümlük alanı biz 3 pompayla suluyoruz. İstikrarlı kullanmadıktan sonra iş makus ve kuralık malum. Suyumuzu yok denecek kadar az. Bunu için üreticilerimize anons yaptım bugün. Herkes muhtaçlığı kadar ekinini eksin ve suyun yetmeyeceğini söyledim. Sağ olsunlar arkadaşalar uydu. İnşallah bu sene kimseyi susuz bırakmadan mevcut su ile işimizi göreceğiz. Evvelki yıllarda buralar tam su doluyordu. Son iki ve üç yıldır su kaynaklarımız kısıtlı. Mayıs ayında bu türlü bu ve Haziran Temmuz aylarında burası tek pompa ile çalışıyor” formunda konuştu.
Bir vakitler suyla dolu olan anlarda artık araç ve insanların rahatlıkla hareket edebildiğinin altını çizen Cemil Yönesin ise, “İşte gölümüzün hali ve çiftçimizin durumu makus. Ne yonca sulayabiliyor, hiçbir şey ekemiyorlar. Kaynaklar vakit içerisinde kuruyup gitti. Bunun 10 sene öncesi buralar suydu” diyerek yaşanılan etraf meselesine vurgu yaptı. (İHA)
Kaynak: Sözcü