Avrupa Birliği tepesi Almanya Başbakanı Angela Merkel’siz toplandı ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, aşıda patentin kaldırılması ve tüm dünya ülkelerinin daha rahat ulaşması için yükünü koydu. Fransa, AB’nin 900 milyon kutu BioNTech aşısı siparişini de veto etti.
Bu durum, AB içinde büyük kriz çıkardı. Almanya, şu ana kadar ülkesinde aşı üretmeyen ve aşıların ihracına da karşı çıkan ABD’nin, bu türlü bir teklifle gelmesini eleştirdi. Almanya, değerli olanın düşük gelirli ülkelere aşı ihracatı olduğunu, bunu da AB’nin sağladığını savunuyor.
Lakin kriz büyüdü, Avrupa Birliği tam manasıyla bölündü. İşte Avrupa’yı bölen, ABD ile Rusya’nın başını çektiği aşıda patentin kaldırılması talebiyle başlayan kriz ve gelişmeler…
1) MACRON YÜKÜNÜ KOYDU: Portekiz’in Porto kentinde yapılan tepede, AB’nin ele aldığı başka bahislerin yanı sıra, corona aşısında patent hakkının kaldırılması ve herkesin üretebilmesi önerisi vardı. Almanya Başbakanı Merkel’in katılmadığı birinci toplantıda, Fransa Cumhurbaşkanı Macron, teklifi büsbütün desteklediğini duyurdu. Macron, AB’nin iki büyük başkanından biri olarak yükünü koydu.
2) ALMANYA İHRACATI SÜRDÜRÜYOR: Aşı üretmeyen ve geliştirmeyen bir ülke olarak, hiçbir kaybı olmayan Fransa’nın hali netti. Buna karşılık Alman hükümeti kendi çizgisinde diretti ve başka ülkelere yapılan ihracat kolaylığından, düşük gelirli ülkelerin ucuza aşıyı alabildiğinden kelam etti. Almanya, fikri mülkiyet ve patent hakkının korunmasından yana görüş bildirdi.
3) COVAX’TAKİ TESİRİNİ KIRMAK İÇİN: ABD’nin görüşü farklıydı ve değerli olanın patent hakkı olmadığını, üretim kapasiteleri ile kalite standartları olduğunu savundu. Almanya ise milletlerarası aşı platformu Covax’taki başat rolünü kaptırmak istemiyor. Başbakan Merkel’in, buradaki başkan konumunu kaybetmek istemediği ve ABD’yi ülkesinde hiç aşı üretmeden, aşıda öncelik almak istemekle suçladığı belirtiliyor.
4) BIONTECH ÇAKILDI, MERKEL ARADI: ABD’nin bu atılımı ile BioNTech’in payları 184 eurodan 123 euroya geriledi. Merkel’in, BioNTech’in CEO’su Uğur Şahin’i arayıp dayanak vermesi ile paylar 145 euroya çıkıp biraz toparlandı. Patentleri mRNA tabanlı aşıyla ilgili olan ve büyük muvaffakiyet yakalayan BioNTech’in bu haklarını paylaşacak duruma gelmesi, hem BioNTech hem de Almanya için kayıp olacak, öbür aşı ya da ilaç firmaları bundan yararlanacak. Kanser araştırmalarına da yarayan mRNA teknolojisi bir manada öbürleri tarafından da kullanılabilecek.
5) ANKARA’DAN SONRA YENİDEN KRİZ: Macron ile Merkel ortasındaki bu çatışma, AB içinde Komite Lideri Ursula von der Leyen ile Kurul Lideri Charles Michel ortasında da patladı.
Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen ve Avrupa Kurulu Lideri Charles Michel.
Ankara’daki kanepe krizinden sonra AB içinde artık de bu kriz var. Ursula von der Leyen, ABD’nin teklifini destekleyen 100’den fazla ülkenin baskısı altında kaldı ve, “AB olarak, kısa vadede aşı üreten ülkeleri ihracata müsaade vermeye çağırıyoruz” dedi. Michel ise ülkeleri tedarik zincirini aksatmamaya çağırdı.
6) FRANSA’NIN CAN YAKAN VETOSU: ABD şimdiye kadar aşıda önceliği aldı ve ihracatı engelledi. AB ise bu manada daha yumuşak hal alarak, aşının öbür ülkelere ihracını sağlamaya çalıştı. Arbede sürerken, Pfizer/BioNTech’in çocuklar için geliştirdiği yeni tip aşıya Fransa’dan veto geldi. Fransa, AB’nin yeni ve güçlendirilmiş 900 milyon doz aşı alımını veto etti. Aşıların Aralık 2021’den 2023’e kadar teslimi gerekiyordu.
7) ÇİN DE AB İÇİNDE TESİRLİ OLUYOR: Öte yandan Çin de AB içinde faal olmaya başladı. Hong Kong nedeniyle Çin’e yöneltilecek kınama, Macaristan’ın vetosuyla engellendi. Macaristan, Çin aşısı ve Rus aşısını da aldı. Çin’in ayrıyeten Macaristan’da bir üniversite kuracak olması, AB içinde aşıların uzantısı bir siyaset olarak dikkatleri çekiyor.
8) DÖRT BÜYÜK HENGAME EDİYOR: Bir yanda ABD, öbür yanda Çin. Öte yanda AB içinde olağan Avrupa çizgisinde kalmak isteyen Almanya, öbür yanda ise bu çizgiye karşı çıkan Fransa var. Avrupa Birliği doruğu Portekiz’de işte bu gürültü-patırtı içinde devam ediyor. Tüm gözler, patent ya da fikri mülkiyet haklarının paylaşılıp paylaşılmayacağında yatıyor. Bu karar, Almanya’nın ilaç ya da aşı üretimindeki merkezi rolünü de netleştirecek.
Kaynak: Sözcü