Pandemiyle bir arada yasaklar ve kısıtlamaların kelam konusu olduğu vakit dilimleri insanların ömürlerinde da esaslı değişikliklere neden oldu. Yeni geliştirilen alışkanlıklar, sağlıklı ömür kararları, eski rutinlerden vazgeçme üzere hareketler dönüm noktası olarak isimlendirilen periyotlarda ortaya çıkarken pandemi de bu dönüm noktalarından biri oldu.
Davranış bilimciler de bu tip geçiş vakitlerinin gelişme ve değişim için yeni fırsatlar yarattığını söylüyorlar. Araştırmalar; hayatın insanları olağan rutinlerinin dışına çıkarmasıyla – yeni bir kente taşınmak, yeni bir işe başlamak, evlenmek yahut boşanmak yahut çocuk sahibi olmak üzere – yeni başlangıçlar yapmak için uygun yerler olduğunu gösteriyor.
YENİ BİR BAŞLANGIÇ İÇİN BÜYÜK FIRSAT
Wharton School profesörü Katy Milkman pandemiyle bir arada insanlarda gözlemlediği yeni başlangıç yapma isteğini şu tabirlerle açıklıyor: “Yeni bir başlangıcın hakikaten büyük bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Bunun üzere diğer bir vakte tekrar ne vakit sahip olacağımızı bilmiyorum. Üzerinde çalışmamız gereken boş bir sayfa var. Yine başlamak için her şey masada” diyor.
Dr. Milkman araştırmalarının birçoklarını, yeni başlangıç tesiri olarak isimlendiriyor. Dr. Milkman ve takımı, yeni bir başlangıçla ilişkilendirdiğimiz, vakit noktalarının manalı değişiklikler yapmak için en meyilli olduğumuz anlar olduğunu keşfettiklerini söylüyorlar.
Bu başlangıç noktalarından yeni yılın birinci gününü hayatımızın en bariz zamansal dönüm noktası olarak gösterirken; doğum günleri, baharın başlangıcı, yeni bir okul yılının başlangıcı, hatta haftanın başı yahut ayın birinci günü üzere vakitlerin da ruhsal fırsatlar yaratan zamansal dönüm noktaları olduğunu belirtiyorlar.
Bir çalışmada, Dr. Milkman öğrencilerin spor salonunu hafta başında, ayın başında, doğum günlerinden sonra yahut okul tatillerinden çabucak sonra ziyaret etme olasılıklarının çok daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı.
Diğer bir çalışma da yeni başlangıç olarak görülen vakit diliminin, insanların maksatları için çalışmaya başlamalarına yardımcı olduğunu buldu. Bu çalışmada, mart ayının üçüncü perşembe günü olarak isimlendirilen güne kıyasla, baharın birinci günü olarak isimlendirilen bir günde insanların yeni bir amaç için çalışmaya başlama olasılıklarının çok daha yüksek olduğu ortaya çıktı.
Dr. Milkman, pandemi şimdi sona ermemiş olsa da birçok insan için kısıtlamaların kaldırılması ve aşı olunması; tatil planlamak ve okul rutinlerine geri dönmek manasına geldiğini belirtiyor: “Tam olarak yeni bir başlangıç tesirini tetikleyebilecek çeşitten bir ruhsal dönüm noktası.”
Dr. Milkman: “Tam olarak yeni bir başlangıç tesirini tetikleyebilecek tipten bir ruhsal dönüm noktası.”
KAÇIRILMIŞ BİR FIRSAT OLABİLİR Mİ?
Pandemi devriyle ilgili konuşan beşerler Dr. Milkman ve takımının teorisini doğrular nitelikte tabirler kullanıyorlar. Pandemi azalırken, birtakım beşerler geçen yıl meskende geçirilen kısıtlamaları ve karantinaları; kaçırılmış bir fırsat olarak gördüklerini söylediler.
Oregon Truffle Şenliğinin organizatörü olan Leslie Scott New York Times’a; vakti manalı hayat değişiklikleri yapmak için kullanmak yerine, gerilimli bir formda harcadığını söylüyor: “Bazen bu hediyeyi israf edip etmediğimi merak ediyorum.”
GELİŞMEK İÇİN KULLANABİLİRİZ
Yale’de Güzellik Bilimi isimli tanınan bir çevrimiçi kurs veren psikoloji profesörü Laurie Santos, “COVID-19, çoğumuz için müthiş bir vakitti. Travma sonrası büyüme (gelişim) denen şeyin, olumsuz olaylardan geçtikten sonra hayatımızda daha güçlü olacağımıza dair pek çok ispat var. Sanırım hepimiz bu dehşetli pandemi vaktini kendi hayatlarımızda travma sonrası bir ölçü büyüme elde etmek için kullanabiliriz.”
Dr. Santos, bu gelişme ve değişim için rutinleri kırmanın ehemmiyetine de dikkat çekiyor. Santos, değişimin önündeki en büyük mahzurlardan birinin her vakit kırılması sıkıntı rutinler olduğunu belirtiyor: “Hepimiz rutinlerimizi çok değiştirdik. Sanırım çoğumuz salgın sırasında COVID-19’dan evvel yaptığımız birtakım şeylerin hayatımızda gelişmeye yol açan tipten şeyler olmadığını fark ettik. Daha memnun olmak istiyorsak işimizin, aile hayatımızın ve hatta ilgilerimizin muhtemelen değişmesi gerektiğini fark ettik.”
VAKTİ KISIMLARA AYIRIYORUZ
Dr. Milkman, yeni başlangıçların bu kadar tesirli olmasının bir nedeninin, insanların vaktin bir süreklilikten fazla, kısımlar halinde olduğunu düşünme eğiliminde olmaları olduğunu söylüyor: “Geçmişi; lise yıllarımız, üniversite yıllarımız, belli bir kentte yaşadığımız yahut belli bir işte çalıştığımız yıllar ile bağdaştırarak düşünme eğilimindeyiz. Hayatımız bir romanmış üzere kısım aralarımız var ve vakti işaretleme biçimimiz de bu formda.”
Yeni bir kısmın başlangıcı, değişim için olağanüstü bir vakit olsa da sayfalar süratle dönecektir. Toplumsal bilimciler, geçen yıl öğrendiklerimizi düşünmeye başlamak için ülkü bir vakit olduğunu söylüyor. Korumak istediğimiz yeni alışkanlıklar neler ve prepandemik hayatımızın hangi kısımlarını değiştirmek istiyoruz sorularını yönelterek yeni bir başlangıca adım atılabileceğini belirtiyorlar.
Dr. Milkman yeni bir başlangıç yapmak isteyenler için ise şu tavsiyeyi veriyor: “Önceliklerinizi yine düşünmenin vakti geldi. Kendimize şunu sormalıyız: Vaktimi nasıl planlayacağım?”
Kaynak: Sözcü